Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή

Διερεύνηση Υπογονιμότητας

Η υπογονιμότητα είναι η κατάσταση εκείνη κατά την οποία ένα ζευγάρι που έχει τακτικές σεξουαλικές επαφές ( κατά μέσο όρο 2 φορές την εβδομάδα, χωρίς προφύλαξη και με πλήρη εκσπερμάτιση στον κόλπο της γυναίκας) δεν πετυχαίνει εγκυμοσύνη σε χρονικό διάστημα ενός έτους. Φυσικά σε περιπτώσεις ζευγαριών με ηλικία, ειδικά της γυναίκας, άνω των 37-38 ετών, ή γνωστά προβλήματα υγείας, η διερεύνηση της γονιμότητας μπορεί να ξεκινήσει μετά το πέρας έξι μηνών ελεύθερων επαφών. Μετά τη λήψη ενός αναλυτικού ιστορικού, οι βασικές εξετάσεις στις οποίες υποβάλλεται η γυναίκα αφορούν σε : γυναικολογικό υπέρηχο, ορμονικό έλεγχο, έλεγχο βατότητας των σαλπίγγων καθώς και την καθιερωμένη γυναικολογική εξέταση με το τεστ παπ ή και μικροβιολογικό έλεγχο του κόλπου. Για τον άνδρα ο αρχικός έλεγχος απαιτεί ένα σπερμοδιάγραμμα, το οποίο αναλόγως των ευρημάτων κάποιες φορές χρειάζεται να επαναληφθεί μετά από 2-3 μήνες ή και να συμπληρωθεί επίσης από ορμονικό- μικροβιολογικό έλεγχο.

Παρακολούθηση φυσικού κύκλου

Ο πιο απλός τρόπος αφενός να διαπιστωθεί η ωορρηξία, που αποτελεί βασικό παράγοντα γονιμότητας και αφετέρου να κατευθυνθούν οι επαφές του ζευγαριού γύρω από τις λεγόμενες «γόνιμες μέρες» είναι η παρακολούθηση του φυσικού κύκλου. Γνωρίζουμε ότι σε μια γυναίκα που έχει διάρκεια κύκλου 28 μέρες, η ωορρηξία λαμβάνει χώρα περί τη 14 η μέρα του κύκλου. Το καλύτερο διάστημα σύλληψης αφορά κυρίως τις πέντε μέρες πριν την ωορρηξία και συνήθως διαρκεί 1-3 μέρες μετά. Επομένως η γόνιμη περίοδος κυμαίνεται περίπου μεταξύ 10 ης και 17 ης μέρας του κύκλου, λαμβάνοντας πάντα ως 1 η μέρα του κύκλου την 1 η μέρα της περιόδου. Φυσικά αυτό το διάστημα διαφέρει ανάλογα με τη διάρκεια του κύκλου κάθε γυναίκας, αλλά και από μήνα σε μήνα κάποιες φορές, καθώς υπάρχουν γυναίκες που έχουν κύκλο 26 -29 μέρες ( το συνηθέστερο). Υπάρχουν κάποιοι απλοί τρόποι με τους οποίους η γυναίκα αντιλαμβάνεται την ωορρηξία, όπως η αλλαγή στη βλέννη του τραχήλου, η αύξηση της θερμοκρασίας του σώματος, η αύξηση της λίμπιντο, ήπιοι πόνοι χαμηλά στην κοιλιά είτε δεξιά ή αριστερά, ανάλογα με την ωοθήκη που κάνει ωορρηξία στον συγκεκριμένο κύκλο. Ωστόσο, πιο αξιόπιστη είναι η παρακολούθηση με τον υπέρηχο και σε κάποιες περιπτώσεις ο συνδυασμός με τον ορμονικό έλεγχο προκειμένου να διαπιστωθεί η λεγόμενη αιχμή της ορμόνης LH.

Τεχνικές φυσικής σύλληψης

Για ένα ζευγάρι χωρίς ιδιαίτερη αιτία υπογονιμότητας σύμφωνα με τη βασική διερεύνηση, και το οποίο επιθυμεί φυσικούς τρόπους σύλληψης, η παρακολούθηση του κύκλου και η σύσταση επαφών είναι το απλούστερο μέτρο. Ωστόσο αυτό θα πρέπει να συνδυάζεται με τον κατάλληλο τρόπο ζωής του ζευγαριού, καθώς γνωρίζουμε ότι διατροφικοί και περιβαλλοντικοί παράγοντες μειώνουν αισθητά τη γονιμότητα ακόμη και μεταξύ των νεότερων ζευγαριών. Καθοριστικοί παράγοντες είναι το έντονο και χρόνιο στρες, το κάπνισμα, το αλκοόλ, η έλλειψη σωματικής άσκησης, η λήψη συγκεκριμένων φαρμάκων, η έλλειψη βιταμινών όπως το φυλλικό οξύ, η βιταμίνη D και Ε. Ένα ζευγάρι που φροντίζει για τους παραπάνω παράγοντες και με την καθοδήγηση του γιατρού για λήψη κατάλληλων βιταμινών, ιχνοστοιχείων ή χρήση εναλλακτικών μεθόδων ( ομοιοπαθητική, βελονισμός) μπορεί να βελτιώσει σημαντικά τη γονιμότητά του.

Σπερματέγχυση

Ένα επόμενο βήμα όταν δεν πετύχουν τα μέτρα για φυσική σύλληψη σε εύλογο χρονικό διάστημα, είναι η σπερματέγχυση. Πρόκειται για μια αρκετά απλή και ανώδυνη διαδικασία με την οποία υποβοηθούμε ελαφρά τη φυσική σύλληψη. Πρακτικά μεταφέρουμε το σπέρμα, μετά από μια ήπια επεξεργασία του, στη μήτρα της γυναίκας, ώστε να αποφύγουμε την επαφή του με τον κόλπο και τον τράχηλο που συχνά αποτελούν παράγοντες αποδυνάμωσης και καταστροφής των σπερματοζωαρίων μειώνοντας τη γονιμοποιητική τους ικανότητα. Η διαδικασία είναι απλή καθώς η γυναίκα, χωρίς αναισθησία, κάθεται στη γυναικολογική θέση όπως ακριβώς για την καθιερωμένη γυναικολογική εξέταση και μέσω ενός λεπτού καθετήρα δέχεται το προετοιμασμένο από το εργαστήριο σπέρμα στην κοιλότητα της μήτρας. Η γονιμοποίηση στη συνέχεια γίνεται με φυσικό τρόπο, για αυτό και έχει προηγηθεί έλεγχος με υπέρηχο προκειμένου η διαδικασία να γίνει στις μέρες της ωορρηξίας. Κάποιες φορές συστήνουμε και στη γυναίκα τη λήψη φαρμάκων ή και μερικών ενέσεων ( ήπια διέγερση) για λίγες μέρες στην αρχή του κύκλου, προκειμένου να αυξήσουμε τις πιθανότητες επιτυχίας της διαδικασίας.

Εξωσωματική Γονιμοποίηση

Το πιο επεμβατικό βήμα στην επίτευξη εγκυμοσύνης είναι η εξωσωματική γονιμοποίηση. Πρακτικά χρησιμοποιούμε την τεχνογνωσία και τον εξοπλισμό του εμβρυολογικού εργαστηρίου στη Μονάδα Εξωσωματικής όπου γίνεται η διαδικασία προκειμένου να βελτιστοποιήσουμε τις συνθήκες και να αυξήσουμε σημαντικά την πιθανότητα εγκυμοσύνης. Κάποιες φορές είναι μονόδρομος, όπως στην περίπτωση γυναικών χωρίς διαβατές σάλπιγγες, ή με πρόωρη ωοθηκική ανεπάρκεια που επιθυμούν εγκυμοσύνη με δωρεά ωαρίου από άλλη γυναίκα. Η διαδικασία της εξωσωματικής περιλαμβάνει πρακτικά τα εξής στάδια:

1. Διέγερση των ωοθηκών: στόχος μας είναι με τη μικρότερη δυνατή χορήγηση ενέσιμων φαρμάκων ( δηλαδή ορμονών που μιμούνται εκείνες του ίδιου του οργανισμού) να διεγείρουμε τις ωοθήκες ώστε να παράγουν σε έναν κύκλο το μέγιστο δυνατό αριθμό ωαρίων προκειμένου να αυξήσουμε τις πιθανότητες γονιμοποίησης των ώριμων ωαρίων με το σπέρμα που υφίσταται την κατάλληλη επεξεργασία στο εργαστήριο.
2. Ωοληψία: Μετά από περίπου 10-12 μέρες διέγερσης, η γυναίκα υποβάλλεται σε μια ήπια αναισθησία με μέθη και ο εξειδικευμένος γυναικολόγος πραγματοποιεί τη λήψη των ωαρίων, τα οποία ελέγχει ο εμβρυολόγος για το στάδιο ωριμότητάς τους
3. Λήψη σπέρματος: Την ίδια μέρα με την ωοληψία παραλαμβάνεται και το σπέρμα του άνδρα, το οποίο, αν απαιτείται, υφίσταται ειδικές τεχνικές βελτίωσης
4. Γονιμοποίηση: Στο εργαστήριο γίνεται η γονιμοποίηση κάθε ωαρίου με ένα σπερματοζωάριο και στη συνέχεια παρακολουθείται η πορεία των γονιμοποιημένων ωαρίων μέχρι το στάδιο συνήθως των 8 κυττάρων ( έμβρυο 3 ης μέρας) ή της βλαστοκύστης ( έμβρυο 5 ης μέρας).
5. Εμβρυομεταφορά: Συνήθως μεταξύ 3 ης και 5 ης μέρας μετά την ωοληψία, και εφόσον οι συνθήκες το επιτρέπουν αποφασίζεται σε συνεργασία γιατρού, εμβρυολόγου και ζευγαριού η μεταφορά ενός ή δύο ή τριών εμβρύων στην ενδομήτρια κοιλότητα. Η διαδικασία γίνεται από τον εξειδικευμένο γυναικολόγο αναπαραγωγής, χωρίς αναισθησία και η γυναίκα μετά από περίπου 12-15 μέρες κάνει το πρώτο τεστ εγκυμοσύνης ( έλεγχο β- χοριακής).
6. Κατάψυξη εμβρύων: Εάν μετά την εμβρυομεταφορά παραμένουν ακόμα έμβρυα στο εργαστήριο, καταψύχονται ώστε να μπορούν να χρησιμοποιηθούν για επόμενη προσπάθεια

Εξωσωματική Γονιμοποίηση χωρίς Φάρμακα

Υπάρχουν περιπτώσεις στις οποίες η γυναίκα δεν μπορεί να λάβει φάρμακα , ή δεν το επιθυμεί, ή δεν έχει νόημα να δοθούν. Ο στόχος της εξωσωματικής σε αυτές τις περιπτώσεις είναι να ληφθεί στη διάρκεια του φυσικού κύκλου της γυναίκας το ένα ή καμία φορά δύο ωάρια που παράγει ο οργανισμός και στη συνέχεια να γίνει η γονιμοποίηση του με το σπέρμα στο εργαστήριο. Η διαδικασία είναι αρκετά απλή και κάποιες φορές μπορεί η ωοληψία να γίνει και χωρίς αναισθησία. Η διαφορά από την κλασσική εξωσωματική είναι ότι στοχεύουμε στο ένα καλό ωάριο του φυσικού κύκλου, και μπορεί να χρειαστεί να το επαναλάβουμε σε αρκετούς κύκλους για να αυξήσουμε τις πιθανότητες γονιμοποίησης και δημιουργίας καλών εμβρύων. Αντίθετα στην κλασική διαδικασία στόχος είναι με τη διέγερση να λάβουμε το μεγαλύτερο δυνατό αριθμό ωαρίων σε συντομότερο χρόνο.

Κάθε διαδικασία έχει πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα. Για την καταλληλότερη επιλογή η απόφαση θα ληφθεί σε συνεννόηση με τον γιατρό αναπαραγωγής και είναι εξατομικευμένη για κάθε ζευγάρι ή κάθε γυναίκα.

Ποια είναι η καλύτερη ηλικία για κρυοσυντήρηση ωαρίων;

Σίγουρα συστήνεται να είναι η γυναίκα ιδανικά μικρότερη των 35 ετών. Ωστόσο και μια γυναίκα στα 36, 37 ή 38 μπορεί να κάνει τη διαδικασία, όπως και μια γυναίκα κοντά στα 40, γνωρίζοντας ωστόσο ότι είναι μικρότερος ο αριθμός των ωαρίων που συνήθως συλλέγεται καθώς και πιο χαμηλή η ποιότητά τους.

Να επισημάνουμε ότι εκτός από κοινωνικούς λόγους μια γυναίκα μπορεί να χρειάζεται την κρυοσυντήρηση ωαρίων και για λόγους υγείας. Μια επικείμενη έναρξη χημειοθεραπείας που μπορεί να διαταράξει τη λειτουργία των ωοθηκών, μία γενετική προδιάθεση σε πρόωρη ανεπάρκεια των ωοθηκών είναι μερικοί από τους λόγους που συστήνεται και πραγματοποιείται ταχύτατα η κρυοσυντήρηση ωαρίων για μελλοντική χρήση.