Σύνδρομο Πολυκυστικών ωοθηκών

Υπάρχει μεγάλη πληροφόρηση, αλλά και παραπληροφόρηση γύρω από το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών, που εν συνεχεία για συντομία θα το αναφέρουμε ως PCOS. Η παρερμηνεία που συχνά συμβαίνει οφείλεται σε μία εξαρχής λανθασμένη ονομασία που έχει δοθεί σε αυτό το σύνδρομο. Ακούγοντας πολυκυστικές ωοθήκες φαντάζεται μια γυναίκα ότι έχει κύστεις στις ωοθήκες. Για αυτό και συχνά νέες γυναίκες έρχονται στο ιατρείο και αναφέρουν πως έχουν πολυκυστικές ωοθήκες και πονάνε γιατί έχουν κύστεις. Ας ξεκαθαρίσουμε ότι πρόκειται για δύο εντελώς διαφορετικά πράγματα. Η ονομασία πολυκυστικές ωοθήκες δόθηκε γιατί στον υπέρηχο συνήθως αυτές οι ωοθήκες εμφανίζουν μια εικόνα με πολλά μικρά ωοθυλάκια ( που φαίνονται σαν μικροί μαύροι κύκλοι στον υπέρηχο) και θυμίζουν κάτι από κύστεις χωρίς όμως να έχουν τις διαστάσεις μια κύστης. ( δες εικόνα). Ουσιαστικά αυτές οι ωοθήκες υπερλειτουργούν ή για να το πούμε πιο σωστά λειτουργούν λίγο ανεξάρτητα από τα μηνύματα που παίρνουν από τον εγκέφαλο. Στη φυσιολογική λειτουργία, κάθε μήνα δύο κέντρα του εγκεφάλου, ο υποθάλαμος και η υπόφυση, λαμβάνοντας σήμα από την ωοθήκη ότι ολοκληρώθηκε ένας κύκλος ( συνήθως με την έλευση της νέας περιόδου), στέλνουν σήματα στις ωοθήκες μέσω των ορμονών FSH, LH προκειμένου να ξεκινήσει ένας νέος κύκλος για την παραγωγή ενός ωαρίου προς γονιμοποίηση. Στην περίπτωση των πολυκυστικών ωοθηκών, αυτός ο μηνιαίος κύκλος δεν συμβαίνει πάντα σωστά, γιατί οι ωοθήκες λειτουργούν αγνοώντας τα εγκεφαλικά σήματα, με αποτέλεσμα να παράγουν μεν ορμόνες και ωοθυλάκια, αλλά χωρίς να καταφέρνουν τη δημιουργία ενός ώριμου ωοθυλακίου που θα δώσει το πολυπόθητο ωάριο. Φυσικά, η παθολογία στο PCOS είναι πολύ πιο σύνθετη, εμπλέκονται πολλοί γονιδιακοί και άλλοι, εν πολλοίς άγνωστοι παράγοντες, ενώ η συμπτωματολογία με την οποία εμφανίζεται το σύνδρομο ποικίλλει επίσης. Για αυτό και δεν αναφερόμαστε σε αυτό ως νόσο, ως μια συγκεκριμένη δηλαδή παθολογία, αλλά ως σύνδρομο που μεταξύ πολλών διαφορετικών συμπτωμάτων, εκφράζεται σε κάθε γυναίκα που το φέρει, με κάποια από αυτά τα συμπτώματα.

Είναι το ίδιο πράγμα οι πολυκυστικές ωοθήκες και το σύνδρομο των πολυκυστικών ωοθηκών;

Να ξεκαθαρίσουμε ότι ο όρος πολυκυστικές ωοθήκες, αναφέρεται αυστηρά και μόνο στην υπερηχογραφική εικόνα των ωοθηκών, που μπορεί όμως να μη σχετίζεται με το PCOS. Ειδικά σε νέες κοπέλες με έντονη ωοθηκική παραγωγή αυτή η εικόνα μπορεί να είναι αρκετά τυπική. Το PCOS έχει μια ποικιλία διαφορετικών χαρακτηριστικών, μεταξύ των οποίων, συνήθως είναι και οι πολυκυστικές ωοθήκες υπερηχογραφικά. Ωστόσο, μια κοπέλα μπορεί να ανήκει στο φάσμα του PCOS χωρίς να έχει πολυκυστικές ωοθήκες.

Πόσο συχνό είναι το PCOS;

Αγγίζει περίπου το 20% των γυναικών αναπαραγωγικής ηλικίας

Τι συμπτώματα προκαλεί;

Η κλασσική εικόνα του συνδρόμου περιλαμβάνει:

αμηνόρροια ή μεγάλους κύκλους, δηλαδή απουσία περιόδου για πάνω από 3 μήνες ή συχνότητα εμφάνισης περιόδου συνήθως μεγαλύτερη των 35 ημερών
ακμή, υπερτρίχωση σε πρόσωπο και σώμα
αυξημένο σωματικό βάρος

Ωστόσο, συχνά οι γυναίκες με PCOS έχουν φυσιολογικό βάρος και φυσιολογικό κύκλο. Εντούτοις, μπορεί να παρουσιάζουν αντίσταση στην ινσουλίνη, που είναι μια προδιαβητική κατάσταση, αφού στην ουσία το PCOS είναι ένα μεταβολικό σύνδρομο.

Επίσης, δεδομένου ότι οι γυναίκες αυτές δεν έχουν τόσο συχνά ωορρηξία όσο οι γυναίκες αντίστοιχης ηλικίας χωρίς PCOS, παρουσιάζουν μεγαλύτερη δυσκολία στη σύλληψη όταν επιθυμούν εγκυμοσύνη και αποτελούν ένα σημαντικό ποσοστό των υπογόνιμων γυναικών που συναντάμε στην εξωσωματική γονιμοποίηση.

Τι θεραπεία προτείνεται για το PCOS;

Οι γυναίκες με PCOS πρέπει να γνωρίζουν ότι όποια θεραπεία προτείνεται είναι συμπτωματική. Δε θεραπεύεται δηλαδή το σύνδρομο, γιατί πολύ απλά οι ωοθήκες είναι γενετικά φτιαγμένες με τέτοιο τρόπο, οπότε στόχος κάθε φορά είναι να διορθώνονται τα συμπτώματα που εμφανίζει η γυναίκα ανά περίπτωση και ανά ηλικία.

Ωστόσο, για όλες τις γυναίκες με PCOS ισχύει ένας γενικός κανόνας. Πρωταρχική σημασία έχει ο τρόπος ζωής: ισορροπημένη διατροφή και συστηματική άσκηση είναι οι δύο σημαντικότεροι παράγοντες που βελτιώνουν τόσο τη λειτουργία των ίδιων των ωοθηκών, όσο και γενικότερα τις συνέπειες του μεταβολικού αυτού συνδρόμου σε ό,τι αφορά το σωματικό βάρος και την προδιάθεση για διαβήτη. Αποκεί και πέρα συστήνονται θεραπείες με αντισυλληπτικά δισκία, προκειμένου να μειωθεί ο έντονος ρυθμός λειτουργίας των ωοθηκών, ή θεραπείες για πρόκληση ωορρηξίας σε γυναίκες που δυσκολεύονται να τεκνοποιήσουν.