Παθολογία τραχήλου

Τι είναι το τεστ παπ και πότε πρέπει να γίνεται;

Το τεστ παπ, συντομία του ονόματος του μεγάλου Έλληνα ιατρού Παπανικολάου, ο οποίος το ανακάλυψε, αφορά στον έλεγχο των κυττάρων που βρίσκονται στην επιφάνεια του τραχήλου της μήτρας.

Τι είναι ο τράχηλος και γιατί χρειάζεται τακτική εξέταση;

Ο τράχηλος είναι το κατώτερο τμήμα της μήτρας που βρίσκεται σε επαφή με τον κόλπο της γυναίκας και λειτουργεί ως κανάλι για την είσοδο των σπερματοζωαρίων προκειμένου να επιτευχθεί εγκυμοσύνη, ενώ στη φάση του τοκετού διαστέλλεται πλήρως προκειμένου να δημιουργήσει ένα ενιαίο κανάλι με τον κόλπο για την έξοδο του νεογνού.

Ο τράχηλος αποτελεί ένα όργανο στο οποίο αρέσκεται να αναπτύσσεται ο ιός HPV και κάποιες φορές δημιουργεί φλεγμονώδεις αλλοιώσεις στα κύτταρα της επιφάνειας και του εσωτερικού του τραχήλου ( ενδοτράχηλος). Όταν αυτές οι αλλοιώσεις επιμένουν, μπορεί να προκαλέσουν μόνιμες βλάβες στα κύτταρα και να οδηγήσουν σε προκαρκινικές ή καρκινικές καταστάσεις.

Το μεγάλο πλεονέκτημα με το τεστ παπ είναι ότι οι σοβαρές βλάβες που προκαλεί ο ιός ανιχνεύονται πολύ πρώιμα, ουσιαστικά προτού αυτές εξελιχθούν σε κακοήθεια. Αυτό μας επιτρέπει να αντιμετωπίσουμε με απλό και ανώδυνο τρόπο μία κατάσταση που σε παλιότερες εποχές εξελισσόταν σε καρκίνο και η χειρουργική αποκατάσταση είχε αβέβαιο αποτέλεσμα επιβίωσης.

Πώς και πόσο συχνά εμφανίζεται ο HPV στον τράχηλο;

Ο HPV είναι ένας ιός που έχει συμπεριφορά παρόμοια με τον επιχείλιο έρπητα. Μεταδίδεται πολύ εύκολα μέσω της σεξουαλικής επαφής, ακόμα και με τη χρήση προφυλακτικού, και συνήθως το αμυντικό σύστημα του οργανισμού μας τον κρατάει αδρανή. Συνεπώς, πολλοί έρχονται σε επαφή με τον ιό, αλλά λίγοι προσβάλλονται από αυτόν και ακόμη λιγότεροι αναπτύσσουν σοβαρές βλάβες.

Ποιες γυναίκες είναι ευπαθείς στις βλάβες του HPV;

Γενικά ο ιός αναπτύσσει φλεγμονώδεις διαταραχές στα κύτταρα του τραχήλου νεαρών γυναικών, ηλικίας μεταξύ 20 και 30 ετών, οι οποίες τις περισσότερες φορές υποστρέφουν, δηλαδή εξαφανίζονται μέσα σε διάστημα λίγων μηνών έως 2-3 ετών χωρίς να χρειαστεί ειδική αγωγή, παρά μόνο παρακολούθηση.

Γιατί τότε, πρέπει να γίνεται το τεστ παπ;

Υπάρχει ένα ποσοστό, μεταξύ 20-30% των ήπιων αυτών αλλοιώσεων, που αναφέραμε, οι οποίες εξελίσσονται σε πιο σοβαρές δυσπλασίες. Σε αυτήν την περίπτωση, ξέρουμε ότι αν δεν αντιμετωπιστούν εγκαίρως αυτές οι βλάβες, έχουν κίνδυνο αργότερα στη διάρκεια της ζωής της γυναίκας να εξελιχθούν σε καρκίνο.

Πόσο γρήγορα εξελίσσονται οι αλλοιώσεις από τον HPV;

Ευτυχώς οι αλλοιώσεις του ιού εξελίσσονται πολύ αργά και αυτό μας επιτρέπει να είμαστε ασφαλείς με τον ετήσιο έλεγχο, ο οποίος, ανάλογα την περίπτωση, μπορεί κάποιες φορές να είναι λίγο πιο τακτικός, συνήθως στο εξάμηνο, ή ακόμα και πιο αραιός, στα 2 ή 3 έτη.

Σε ποια ηλικία πρέπει να κάνουμε τεστ παπ;

Καταρχάς για να κάνει μια γυναίκα τεστ παπ χρειάζεται να έχουν προηγηθεί σεξουαλικές επαφές κι αυτό γιατί ξέρουμε ότι κατά βάση ο ιός μεταδίδεται με τη σεξουαλική επαφή. Ωστόσο, μια νεαρή γυναίκα που ξεκινάει τις επαφές της περί τα 17-19 έτη δε χρειάζεται να υποβληθεί σε αυτή την εξέταση πριν το 21 ο έτος της ηλικίας της. Και αυτό γιατί συχνά η εξέταση σε αυτές τις ηλικίες δείχνει βλάβη από τον ιό η οποία είναι παροδική και περισσότερο προκαλεί άγχος, παρά όφελος στην υγεία της γυναίκας. Χρειάζεται, ωστόσο να γίνεται μια σχετική εξατομίκευση, καθώς ένα νέο κορίτσι με πολύ πρώιμη έναρξη των σεξουαλικών επαφών, ή/και εναλλαγή πολλών συντρόφων, που είναι καπνίστρια και έχει επιβαρυμένο ανοσοποιητικό σύστημα, βρίσκεται σε μεγαλύτερο κίνδυνο για σοβαρές βλάβες, οπότε ο έλεγχος πρέπει να ξεκινάει νωρίτερα.

Ποιοι παράγοντες είναι επιβαρυντικοί για την ανάπτυξη του HPV;

Πρώιμη έναρξη σεξουαλικής ζωής
Πολλαπλοί σεξουαλικοί σύντροφοι
Κάπνισμα
Κακή διατροφή, άγχος
Συχνές κολπίτιδες και λοιμώξεις από άλλους ιούς ( πχ. έρπητας)
Εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα από γενικά αίτια

Πώς συμβάλλει το εμβόλιο κατά του HPV;

Το εμβόλιο που έχει αναπτυχθεί και εξελιχθεί μέσα στα τελευταία 20 περίπου χρόνια, προστατεύει αποτελεσματικά από τους τύπους του ιού που θεωρούνται οι πιο επικίνδυνοι για την ανάπτυξη σημαντικών αλλοιώσεων οι οποίες μπορεί να επιμείνουν και να οδηγήσουν σε καρκίνο του τραχήλου της μήτρας. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να παρατηρούμε τα τελευταία χρόνια ραγδαία μείωση στα περιστατικά τα οποία απαιτούν θεραπευτική αντιμετώπιση.

Το πιο σύγχρονο εμβόλιο λέγεται Gardasil 9 και προστατεύει από 9 διαφορετικούς τύπους του ιού (6, 11, 16, 18, 31, 33, 45, 52, 58). Σημειώνεται πως οι τύποι 6 και 11 ενοχοποιούνται για το 90% των κονδυλωμάτων των γεννητικών οργάνων, ενώ οι τύποι 16 και 18 για το 70% των περιπτώσεων καρκίνου του τραχήλου της μήτρας.

Τι νόημα έχει να κάνουμε το εμβόλιο, αν τελικά δεν μπορούμε να αποφύγουμε το τεστ παπ έτσι κι αλλιώς;

Η ερώτηση αυτή τίθεται πολύ συχνά από τις νέες γυναίκες ή από τις μητέρες νέων κοριτσιών προτού αποφασίσουν για τον εμβολιασμό. Γνωρίζουμε πολύ καλά από τα παγκόσμια δεδομένα ότι χάρη στον εμβολιασμό οι περισσότερες γυναίκες αποφεύγουν τις τραχηλικές βλάβες ακόμα και από άλλους υποτύπους του ιού που δεν περιλαμβάνονται στο εμβόλιο. Συνεπώς έχουν πολύ χαμηλό κίνδυνο να αναπτύξουν σοβαρές προκαρκινικές ή ακόμα χειρότερα καρκινικές αλλοιώσεις. Ωστόσο, σε ένα μικρό ποσοστό ο κίνδυνος παραμένει, καθώς το εμβόλιο καλύπτει για τους 9 σημαντικότερους τύπους, τη στιγμή που υπάρχουν περίπου περισσότεροι από 40 τύποι οι οποίοι μεταδίδονται σεξουαλικά. Συνεπώς, δεδομένου αυτού του κινδύνου και καθώς το τεστ παπ είναι μια εύκολη και γρήγορη εξέταση, συστήνεται ακόμα και σε εμβολιασμένες γυναίκες.

Πώς γίνεται το τεστ παπ;

Η γυναίκα ξαπλώνει στη γυναικολογική καρέκλα και ο γιατρός τοποθετεί έναν μικρό κολποδιαστολέα στην είσοδο του κόλπου προκειμένου να εξετάσει τον τράχηλο της μήτρας που βρίσκεται στο βάθος του κόλπου. Με ένα λεπτό βουρτσάκι λαμβάνει υλικό το οποίο τοποθετείται σε ένα ειδικό υγρό προκειμένου να το εξετάσει στο εργαστήριο ο κυτταρολόγος με το μικροσκόπιο. Όλη η διαδικασία δε διαρκεί περισσότερο από ένα λεπτό.

Έχει κάποια άλλη χρησιμότητα το τεστ παπ;

Εκτός από την αναζήτηση του ιού, μέσω της κολπικής εξέτασης που πραγματοποιείται για τη λήψη του τεστ παπ, ο γυναικολόγος παίρνει και άλλες πληροφορίες που αφορούν στην κατάσταση των έξω γεννητικών οργάνων ( αιδοίο, μικρά και μεγάλα χείλη), καθώς και στις εκκρίσεις του κόλπου που μπορεί να μαρτυρούν την παρουσία κάποιας λοίμωξης ( μυκητίαση, βακτηριακή κολπίτιδα κλπ). Εξάλλου, στο τεστ παπ ο κυτταρολόγος μας ενημερώνει και για την παρουσία ή μη μικροβίων και μυκήτων.

Τι είναι η κολποσκόπηση και πότε γίνεται;

Η κολποσκόπηση είναι μια επιπρόσθετη εξέταση που κάνει ο γυναικολόγος όταν το τεστ παπ εμφανίσει κάποιες αλλοιώσεις. Ουσιαστικά η γυναίκα παραμένει στη γυναικολογική καρέκλα όπως για το τεστ παπ, αλλά με τη χρήση ενός εργαλείου, που θυμίζει μικροσκόπιο, ο γυναικολόγος παρατηρεί σε μεγέθυνση την επιφάνεια του τραχήλου, τοποθετεί κάποιες υγρές ουσίες για καλύτερη απεικόνιση και αν χρειαστεί, λαμβάνει μικρές βιοψίες, δηλαδή πολύ μικρά τμήματα, λίγων χιλιοστών, από τον τράχηλο για περαιτέρω εξέταση. Δεν απαιτείται αναισθησία για αυτήν την εξέταση και η διάρκειά της είναι λίγα λεπτά.

Μια γυναίκα με HPV οφείλει να ενημερώσει τον σύντροφό της; Χρειάζεται κάποια θεραπεία ή παρακολούθηση για εκείνον;

Οι αλλοιώσεις από τον HPV, όπως είπαμε, υποστρέφουν συνήθως μόνες τους χωρίς θεραπεία. Γνωρίζουμε ότι οι άντρες μπορεί να είναι φορείς και να μεταφέρουν τον ιό, αλλά σπάνια επηρεάζεται η υγεία τους από αυτόν. Ο HPV έχει προτίμηση στον τράχηλο της μήτρας, και δεδομένου ότι η μετάδοση μπορεί να γίνει σήμερα και οι βλάβες να εκδηλωθούν μετά από χρόνια, δεν μπορεί να γίνει εύκολα η συσχέτιση με τον εκάστοτε σύντροφο. Συνεπώς η γυναίκα μπορεί να συνεχίσει φυσιολογικά τη σεξουαλική της ζωή και να ακολουθεί τον τακτικό γυναικολογικό της έλεγχο.

Τι συμπτώματα δίνει ο HPV;

Συχνά οι γυναίκες αναρωτιούνται αν οι ενοχλήσεις που έχουν από τα κολπικά υγρά ή οι πόνοι που παρουσιάζουν, σχετίζονται με τη λοίμωξη από τον HPV. Η απάντηση είναι ξεκάθαρα όχι, καθώς ο ιός δε δίνει κανένα κλινικό σύμπτωμα, παρά μόνο αν έχει πλέον προχωρήσει σε καρκίνο, και μάλιστα σε αρκετά προχωρημένο στάδιο, κάτι το οποίο, ευτυχώς, είναι εξαιρετικά σπάνιο στις μέρες μας, χάρη στην τακτική παρακολούθηση.

Τα κονδυλώματα πώς σχετίζονται με τον HPV;

Τα κονδυλώματα είναι εξωτερικές, συνήθως, βλάβες των γεννητικών οργάνων που μπορεί να εμφανιστούν εξίσου σε άντρες και γυναίκες και σχετίζονται με τους τύπους εκείνους του HPV που είναι οι λεγόμενοι χαμηλού ρίσκου για ενδοεπιθηλιακές βλάβες του τραχήλου και συνεπώς για καρκίνο. Πρέπει να διαχωρίζονται από τον ιό που προσβάλλει τον τράχηλο, καθώς έχουν διαφορετική συμπεριφορά και άλλη θεραπευτική προσέγγιση.